γράφει η Εύη Αντωνοπούλου

Ζώντας σε μία εποχή ανταγωνιστική όπου όλα τρέχουν εξωφρενικά γρήγορα ο άνθρωπος έχει χάσει την επαφή με την πραγματική του φύση. Έχει χάσει την επαφή με το σώμα του, με τα ένστικτά του, τον εσωτερικό του κόσμο και το Περιβάλλον. Έχει ξεχάσει ότι είναι μέρος ενός οικοσυστήματος και κυρίως έχει ξεχάσει το δικό του οργανικό οικοσύστημα. Ο χρόνος για εσωτερική ενδοσκόπηση φαίνεται άπιαστος και ο σύγχρονος άνθρωπος συνεχίζει να κινείται ρομποτικά σε μία πραγματικότητα όπου πρωταγωνιστούν οι εικόνες και το image. Τελικά, το σώμα, η ψυχή και η καρδιά νοσούν δίνοντας το μήνυμα στον Εαυτό ότι κάτι πάει λάθος. Και τότε αρχίζει η αλλαγή!

Tι είναι η κατάθλιψη;

Η κατάθλιψη είναι τη  2η αιτία θανάτου παγκοσμίως και φαίνεται να αποτελεί τη μάστιγα του 21 αιώνα σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Με τον όρο  κλινική κατάθλιψη ορίζεται η ψυχική διαταραχή που περιλαμβάνει καταθλιπτική διάθεση καθημερινά για τουλάχιστον 2 εβδομάδες, σε συνδυασμό με άλλα συμπτώματα που επηρεάζουν τη συμπεριφορά, τα συναισθήματα, τις σκέψεις, και ολόκληρο το σώμα.  Πρόκειται δηλαδή για μία ψυχοσωματική νόσο με τα συμπτώματα να επηρεάζουν τόσο το σώμα όσο και τον ψυχισμό (16,8,10,11).

Σύμφωνα με τους ειδικούς, οι αιτίες που οδηγούν στη νόσο είναι πολλές και ποικίλουν σε κάθε περίπτωση. Μπορεί να είναι:

  • βιολογικές (χρόνια προβλήματα υγείας μπορούν να οδηγήσουν σε κατάθλιψη, γήρας, εμμηνόπαυση, γονιδιακοί παράγοντες, μεταβολικά σύνδρομα, διατροφικές ελλείψεις όπως έλλειψη ω3 λιπαρών, βιταμινών και μεταλλικών στοιχείων)
  • ψυχολογικές (απουσία πραγμάτων που μας δίνουν ευχαρίστηση, έκθεση σε ακραία δύσκολες καταστάσεις ή κάποιο λυπηρό συμβάν, τραυματικές εμπειρίες, κακοποίηση)
  • κοινωνικές (αποξένωση, έλλειψη αλληλεπίδρασης κ.α.) καθώς και
  • περιβαλλοντικές (σύμφωνα με την επιγενετική το περιβάλλον και οι συνθήκες όπου ζούμε και εργαζόμαστε, το είδος διατροφής καθώς και ο τρόπος σκέψης επηρεάζει άμεσα την έκφραση γονιδίων που ευθύνονται για την κατάθλιψη)

Η συντηρητική διαχείριση της νόσου με φαρμακευτική αγωγή φαίνεται να μην επιφέρει μόνιμα αποτελέσματα και συχνά οι παρενέργειες είναι μεγάλες με αποτέλεσμα οι άνθρωποι να αναζητούν ολοένα και περισσότερες εναλλακτικές θεραπείες (2,3,5). Σύμφωνα με πολλές επιστημονικές έρευνες η Υoga και ο διαλογισμός μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά ως συμπληρωματική θεραπεία καθώς ανακουφίζουν τους ασθενείς σε μεγάλο βαθμό από τα επίπονα συμπτώματα τόσο στο σώμα όσο και στο νου και τους βοηθούν να βγουν από το συναισθηματικό τους αδιέξοδο(1,4,6,7,8,9,11,12,13,14,15,19,20). Άλλωστε, ο άνθρωπος είναι ένα ψυχοσωματικό ον οπότε η θεραπευτική προσέγγιση πρέπει να είναι πολύπλευρη ώστε να είναι και αποτελεσματική.

Πως μπορεί να βοηθήσει η Υoga στη διαχείριση της νόσου;

Η Γιόγκα είναι αποδεδειγμένα ένα σύστημα πρόληψης και αγωγής υγείας  κύριος στόχος του οποίου είναι η εναρμόνιση του σώματος, του νου και του πνεύματος. Πρόκειται δηλαδή για μία ολιστική επιστήμη η οποία αγκαλιάζει τον άνθρωπο στην ολότητά του σε όλα τα επίπεδα (σωματικό, νοητικό,  συναισθηματικό και πνευματικό)(1,11).

Μέσω της yoga ο ασκούμενος καλλιεργεί την αυτογνωσία αρχικά στο σώμα, στη συνέχεια στην αναπνοή και τέλος στις σκέψεις και τα συναισθήματα. Με αυτόν τον τρόπο γνωρίζει σε βάθος τον εαυτό του και εντοπίζει εσφαλμένες συνήθειες και μοτίβα σκέψεων που έως τώρα μπορεί να μην είχε συνειδητοποιήσει τα οποία τον οδηγούν σε τοξικές συμπεριφορές και πράξεις. Με λίγα λόγια, γίνεται ο Παρατηρητής του εαυτού του, υιοθετώντας έτσι ένα νέο τρόπο ζωής και αντίληψης των πραγμάτων, φτάνοντας τελικά  στην αυτοΐαση.

Πως όμως γίνεται αυτό πρακτικά;

  • Πιο συγκεκριμένα, μέσω των ασυνήθιστων γιόγκικων στάσεων ολόκληρο το σώμα αιματώνεται και αναζωογονείται αποκτώντας ευεξία και ζωτικότητα (1,12). Το σώμα στη διάρκεια ενός μαθήματος κάνει κινήσεις που κατά τη διάρκεια της ημέρας δεν τις κάνει, δουλεύοντας με αυτό τον τρόπο ακόμα και τους πιο ‘’κρυμμένους’’ μύες και μαλάσσοντας όλα τα εσωτερικά όργανα(4). Συναισθηματικά και ενεργειακά μπλοκαρίσματα που αποθηκεύονται στο σώμα διαλύονται και ολόκληρος ο οργανισμός αποτοξινώνεται. Είναι πολύ σημαντικό ότι ο ασκούμενος μαθαίνει πράγματα για το σώμα του που ούτε καν τα γνώριζε, αρχίζει να το ακούει, να το αφουγκράζεται και ενώνεται βαθιά μαζί του. Όπως είναι γνωστό τα πάντα καταγράφονται στο σώμα μας, μαθαίνοντας οπότε να παρατηρούμε πως τα συναισθήματά μας εκφράζονται σε αυτό θα μάθουμε πολλά για τον εαυτό μας.
  • Mέσω των τεχνικών αναπνοής. Η αναπνοή είναι η πιο σημαντική λειτουργία του οργανισμού καθώς τρέφει όλα τα κύτταρα με οξυγόνο και ζωτική ενέργεια (15). Μία κακή ποιότητα αναπνοής  έχει ως αποτέλεσμα ο οργανισμός να μην οξυγονώνεται επαρκώς επιφέροντας κόπωση, σύγχυση και άλλα προβλήματα υγείας. Επίσης, η συναισθηματική μας κατάσταση επηρεάζει άμεσα την ποιότητα της αναπνοής μας (18). Για παράδειγμα όταν είμαστε αγχωμένοι ή θυμωμένοι η αναπνοή γίνεται πολύ γρήγορη και κοφτή. Για το σύγχρονο άνθρωπο αυτό έχει καταλήξει να θεωρείται κάτι ‘’φυσιολογικό’’ και μία μόνιμη κατάσταση χωρίς καν να αντιλαμβάνεται τις συνέπειες. Μέσω των διαφόρων αναπνευστικών τεχνικών βελτιώνεται στο μέγιστο η αναπνευστική λειτουργία και επεκτείνεται η ζωτική ενέργεια (prana) στο σώμα. Επιτυγχάνεται δηλαδή εξισορρόπηση του νευρικού συστήματος, το stress αποβάλλεται και οι παλμοί της καρδιάς πέφτουν με ένα ταυτόχρονο αίσθημα ηρεμίας και γαλήνης (1,19).
  • Βαθιές τεχνικές διαλογισμού και χαλάρωσης. Μέσα από επιστημονικά τεκμηριωμένες τεχνικές ο ασκούμενος μαθαίνει να χαλαρώνει συνειδητά και να σταματάει τη φλυαρία του νου και των αρνητικών σκέψεων(13,20). Επαναπρογραμματίζει σιγά σιγά τον εγκέφαλό του στη θετική σκέψη και μαθαίνει να συγκεντρώνεται και να εστιάζει(21). Ο νους αποκτά κρυστάλλινη διαύγεια και ολόκληρος ο οργανισμός αναζωογονείται.

Τι λέει η Επιστήμη για όλα αυτά;

Είναι πλέον ευρέως αποδεκτό από την επιστημονική κοινότητα ότι η συμβολή της yoga στην ψυχική υγεία είναι μεγάλη και οι επιστημονικές αποδείξεις για την αποτελεσματικότητα του διαλογισμού είναι αμέτρητες(1,4,6,7,8,9,11,21). Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι η yoga έχει ανθίζει ξανά σε πολλά μέρη του κόσμου και διδάσκεται σε σχολεία, ψυχιατρικές κλινικές, νοσοκομεία, εργοστάσια, οίκους με παιδιά με νοητικές δυσκολίες και πανεπιστήμια.

Το ενδιαφέρον των νευροεπιστημόνων έγκειται στο να καταλάβουν τους νευροβιολογικούς και συμπεριφορικούς μηχανισμούς με τους οποίους η yoga επιδρά στην παθοφυσιολογία του ανθρώπου. Όσον αφορά τη νόσο της κατάθλιψης υπάρχει ευρύτατο πεδίο μελέτης σχετικά με την ευεργετική επίδραση της yoga στην καλύτερη διαχείριση της νόσου  όπου και τελικά η yoga προτείνεται ως μία πολλά υποσχόμενη συμπληρωματική θεραπεία.(12,13,14,15).

Σύμφωνα με τον David Riley, καθηγητή του πανεπιστημίου ιατρικής στο Νέο Μεξικό η hatha yoga μπορεί και επιδρά στο αυτόνομο νευρικό σύστημα μειώνοντας την  υπερδιέγερση του συμπαθητικού νευρικού συστήματος, το  οποίο είναι υπεύθυνο για τον μηχανισμό του stress ‘’Mάχη, φυγή’’ και που προκαλεί ταχυπαλμία, έκρισση κορτιζόλης (ορμόνη του άγχους) και  εφίδρωση. Σύμφωνα με τον ίδιο η εξάσκηση στο διαλογισμό επηρεάζει θετικά τη δράση του μεταιχμιακού συστήματος του εγκεφάλου, το οποίο είναι υπεύθυνο για τον έλεγχο των συναισθημάτων, της συμπεριφοράς και σχετίζεται με την ικανότητα μάθησης και μνήμης (4).

Επίσης πολλές μελέτες έχουν ερευνήσει την επίδραση της yoga στη χημεία του εγκεφάλου. Oι πάσχοντες από κατάθλιψη φαίνεται να εμφανίζουν μία ‘’χημική ανισορροπία’’ στον εγκέφαλο η οποία χαρακτηρίζεται από μείωση της σεροτονίνης (ορμόνη της ευτυχίας). Δύο μελέτες του 2007 και του 2010  έδειξαν ότι κάποιος που εξασκείται στις σωματικές στάσεις της yoga εμφανίζει υψηλά επίπεδα GABA,   ένα αμινοξύ που είναι γνωστό για τις αντιαγχολυτικές του ιδιότητες (12,17).

Μία ακόμα πανεπιστημιακή μελέτη θέλησε να μελετήσει τις επιδράσεις της yoga σε γυναίκες με κατάθλιψη κα αγχώδεις διαταραχές. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι οι γυναίκες που παρακολούθησαν για 2 μήνες συστηματικά μαθήματα yoga έδειξαν σημαντική μείωση των συμπτωμάτων κατάθλιψης και άγχους(9).

Eπιπλέον, μία έρευνα που δημοσιεύτηκε στο Journal of of Alternative and Complementary Medicine καταλήγει ότι οι γιόγκικες αναπνευτικές τεχνικές και ιδίως αυτές που εστιάζουν στην βαθιά και αργή αναπνοή αυξάνουν τα επίπεδα της σεροτονίνης και της ντοπαμίνης, τις λεγόμενες ‘’ορμόνες της χαράς’’ οι οποίες συμβάλλουν στη ρύθμιση της διάθεσης και των συναισθημάτων, στο μεταβολισμό, τη νόηση κα τη συγκέντρωση(18).

Μία ακόμα μελέτη του 2011 από το Πανεπιστήμιο του Harvard(20) έδειξε ότι οι συμμετέχοντες σε ένα πρόγραμμα διαλογισμού ενσυνειδητότητας 8 εβδομάδων παρουσίασαν αλλαγές στη συγκέντρωση της φαίας ουσίας του εγκεφάλου στις περιοχές που εμπλέκονται με τις διαδικασίες της μάθησης, της μνήμης, τη συναισθηματική ρύθμιση και την ισορροπημένη αυτοεικόνα.

Επίσης σύμφωνα με το  Πανεπιστήμιο του Stanford(19) κάποιος που εξασκείται στο διαλογισμό ενσυνειδητότητας μπορεί να μειώσει τη ‘’συναισθηματική πειρατεία’’ της αμυγδαλής, η οποία ενεργοποιεί την  αυτόματη κατάσταση stress ‘’ μάχης ή φυγής’’. Με αυτόν τον τρόπο  ενισχύεται η σύνδεση με υψηλότερες περιοχές του εγκεφάλου που οδηγούν στη βελτίωση της εκτελεστικής απόδοσης και αυξάνουν το εύρος αντίληψης.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

  1. Pilkington, K., Kirkwood, G., Rampes, H., & Richardson, J. (2005). Yoga for depression: the research evidence. Journal of affective disorders89(1-3), 13-24.
  2. Jorm, A. F., Griffiths, K. M., Christensen, H., Parslow, R. A., & Rogers, B. (2004). Actions taken to cope with depression at different levels of severity: a community survey. Psychological medicine34(2), 293.
  3. Wang, J., Patten, S. B., & Russell, M. L. (2001). Alternative medicine use by individuals with major depression. The Canadian Journal of Psychiatry46(6), 528-533.
  4. Riley, D. (2004). Hatha yoga and the treatment of illness. Alternative therapies in health and medicine10(2), 20.
  5. Saper, H. B., Eisenberg, D. M., Davis, R. B., Culpepper, L., & Phillips, R. S. (2004). Prevalence and patterns of adult yoga use in the United States: results of a national survey. Alternative Therapies in Health & Medicine10(2).
  6. Jeter, P. E., Slutsky, J., Singh, N., & Khalsa, S. B. S. (2015). Yoga as a therapeutic intervention: a bibliometric analysis of published research studies from 1967 to 2013. The Journal of Alternative and Complementary Medicine21(10), 586-592.
  7. Ramaratnam, S., & Sridharan, K. (2002). Yoga for epilepsy. Cochrane Database of Systematic Reviews, (1).
  8. Cramer, H., Lauche, R., Langhorst, J., & Dobos, G. (2013). Yoga for depression: A systematic review and meta‐Depression and anxiety30(11), 1068-1083.
  9. Javnbakht, M., Kenari, R. H., & Ghasemi, M. (2009). Effects of yoga on depression and anxiety of women. Complementary therapies in clinical practice15(2), 102-104.
  10. American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (DSM-5®). American Psychiatric Pub.
  11. Kinser, P. A., Goehler, L., & Taylor, A. G. (2012). How might yoga help depression? A neurobiological perspective. Explore (New York, NY)8(2), 118.
  12. Streeter, C. C., Jensen, J. E., Perlmutter, R. M., Cabral, H. J., Tian, H., Terhune, D. B., … & Renshaw, P. F. (2007). Yoga Asana sessions increase brain GABA levels: a pilot study. The journal of alternative and complementary medicine13(4), 419-426.
  13. Khumar, S. S., Kaur, P., & Kaur, S. (1993). Effectiveness of Shavasana on depression among university students. Indian Journal of Clinical Psychology.
  14. Teasdale, J. D., Segal, Z. V., Williams, J. M. G., Ridgeway, V. A., Soulsby, J. M., & Lau, M. A. (2000). Prevention of relapse/recurrence in major depression by mindfulness-based cognitive therapy. Journal of consulting and clinical psychology68(4), 615.
  15. Rohini, V., Pandey, R.S., Janakiramaiah, N., Gangadhar, B.N., Vedamurthachar, A., 2000. A comparative study of full and partial Sudarshan Kriya Yoga (SKY) in major depressive disorder. NIMHANS J.18 (1-2), 53-57.
  16. Greden, J. F. (2001). The burden of recurrent depression: causes, consequences, and future prospects. Journal of Clinical Psychiatry62, 5-9.
  17. Streeter, C. C., Whitfield, T. H., Owen, L., Rein, T., Karri, S. K., Yakhkind, A., … & Jensen, J. E. (2010). Effects of yoga versus walking on mood, anxiety, and brain GABA levels: a randomized controlled MRS study. The Journal of Alternative and Complementary Medicine16(11), 1145-1152.
  18. Brown, R. P., & Gerbarg, P. L. (2005). Sudarshan Kriya yogic breathing in the treatment of stress, anxiety, and depression: part I—neurophysiologic model. Journal of Alternative & Complementary Medicine11(1), 189-201.
  19. Goldin, P. R., & Gross, J. J. (2010). Effects of mindfulness-based stress reduction (MBSR) on emotion LaBerge, D. (1995).
  20. Attentional processing: The brain’s art of mindfulness(Vol. 2). Harvard University Press.regulation in social anxiety disorder. Emotion10(1), 83.
  21. Congleton, C., Hölzel, B. K., & Lazar, S. W. (2015). Mindfulness can literally change your brain. Harvard Business Review45(4), 1-5.

Εάν θέλετε να απολαύσετε τα οφέλη της Yoga σε σώμα και νου, τότε δοκιμάστε ένα ONLINE LIVE μάθημα μαζί μας!

Τα σχόλια είναι απενεργοποιημένα.